Zaman Türleri

Psikolojik Zaman

Psikolojik zaman yönetiminde de asıl olan zamanın yönetilmesi değil insanların kendilerini yönetmesidir. Yani bu tür zaman yönetiminde de önemli olan ne kadar zamanın olduğu değil, sahip olunan zaman içinde nelerin yapılabileceğidir. Zira insanın hayatında bilinçli ya da bilinçsiz olarak kontrolün çok zayıf, hatta yok olduğu alanlarda, bazı amaçların başarılması, hayatı anlamlı hale getirebilmektedir. Zaman kaynağının verimli kullanılması yapılan aktivitelerde başarılı olunmasının yanı sıra bireylerin özel yaşamlarında da başarılı olmaları ve sağlıklı ilişkiler geliştirmelerini sağlamaktadır

Psikolojik zaman yönetiminde amaç bireylerin zaman içerisinde kendilerini kontrol altına almalarıdır denilebilir. Psikolojik zaman temelinde, sahibi olduğumuz zaman içerisinde ne kadar iş yapabileceğimizi bilmek isteriz. Verimli kullanılan zaman başarılara yol açacağı gibi bireylerin sağlıklı iletişim kurmalarını da sağlayabilecektir.

Yöneticilerin belirlenen zaman içerisinde kendilerini ve işlerini kontrol altına alarak çalışmaları psikolojik zaman yönetimi olarak tanımlanabilir. Psikolojik zaman yönetimi başarılı ve verimli çalışmanın anahtarı olabileceği gibi yöneticilerin sosyal yaşamlarına da katkı sağlayabilir.

Zamanın etkin yönetildiği örgütlerde, bireylerin fazla stres yaşamadıkları söylenebilir. Bireyler zaman baskısı hissetmediklerinden daha verimli çalışmalar yapabilmektedirler. Böylece psikolojik zaman kavramı bireyler arasında farklılık gösterebilmektedir. Yapılan çalışmaların olumlu sonuçlar doğurması bireylerin kendilerine olan güvenlerini artırabilmektedir. Kendine güvenen bireyler zaman içerisinde kendilerini daha iyi kontrol edip, yönetebilmekte ve başarılı çalışmalar yapabilmektedirler. Psikolojik zaman yönetiminde başarılı olan bireyler, daha sağlıklı ilişkiler kurabilmektedirler.

Biyolojik (İçgüdüsel) Zaman

Tüm canlıların alışkanlıklarına göre oluşturdukları bir biyolojik saatleri vardır denilebilir. Bireyin saatin alarmı çalmadan az önce uyanması biyolojik saatin kalkma vaktinin geldiğini bireye söylemesiyle gerçekleşir. Biyolojik saat bireylerin alışkanlıklarının değişmesiyle kendisini değiştirebilen bir yapıya sahiptir.

Düzenli yaşayan bireylerin biyolojik saatleri günlük periyotlarda bireyin metabolik faaliyetlerini düzenlemektedir. Dışarıdan bir müdahale olmadığı sürece bireylerin yatma, kalkma, çalışma, dinlenme zamanları belirlidir. Biyolojik saat bu faaliyetler için kendisini ayarlamaktadır. Birey alışılmış yaşam tarzının dışında bir şekilde yaşamaya başlarsa bir süre sonra biyolojik saat kendisini yeni programa göre ayarlamaya başlayacaktır.

Objektif Zaman

Tüm bireyler için eşit ve sabit olan objektif zaman, saat ile ölçülebilen zamandır. Objektif zamanın ölçülmesinde dünyanın kendisi ve güneş etrafında dönmesi gibi düzenli hareketler esastır. Objektif zamana gerçek zaman da denilebilir.

Bütün bireyler için gün yirmi dört saattir. Bireylerin başarıları, kariyerleri, kendilerine ve ailelerine zaman ayırabilmeleri, dinlenme ve eğlenmeleri için zaman bulabilmeleri zamanı verimli kullanmaları ile gerçekleşebilir.

Sübjektif Zaman

Bireylerin zamanı algılama şekilleri veya olaylardan etkilenme durumları zamanı farklı olarak algılamalarına neden olmaktadır. Bu farklılık sübjektif zaman olarak tanımlanabilir. Bireylerin bir faaliyet için geçen süreyi uzun veya kısa olarak hissetmesidir.

Bireyler sevdikleri işleri yaparlarken zamanın hızlı geçtiğini, hoşlanmadıkları faaliyetlerde ise zamanın yavaş geçtiğini hissederler. Bireylerin zamanı bol veya kıt olarak hissetmeleri bireylerin içinde bulundukları psikolojik duruma göre farklılık gösterebilir.

Örgütsel Zaman

Örgütlerin hedeflerine ulaşma süreleri farklı farklıdır. Bu nedenle örgütsel zamanın bir standardı yoktur. Örgütsel zamanın kullanımı, örgütün verimliliğini doğrudan etkileyecektir.

Örgütler mal ve hizmet üretirken kullandıkları kaynaklardan en iyi sonucu almaya çalışırlar. Zaman kullanılan bu kaynakların en önemlisi olması sebebiyle en dikkatli ve verimli kullanılması gerekmektedir. Yöneticiler örgütsel zamanın etkin kullanılması için çaba harcamalıdırlar.

Yönetsel Zaman

Yönetici, bilgi ve tecrübesini kullanarak yönetsel zaman sürecinde zaman tuzaklarına yakalanmamaya çalışır. Sözgelimi; yönetici, yönetim fonksiyonlarından biri olan karar almada, en doğru kararı en kısa sürede almalıdır. Günümüzde doğru kararlar almak tek başına yeterli olmamakta ve sürecin hızlı çalışması da önem taşımaktadır

Yöneticilerin yönetsel zamanı etkin kullanabilmeleri, zaman tuzaklarına yakalanmadan, planlı yapacakları çalışmalarla mümkündür. Ayrıca yöneticilerin çalışanları iyi tanıması yönetsel fonksiyonlarını yerine getirmesine yardımcı olabilir. Bireysel olarak etkin ve verimli yöneticiler, yönetsel zamanın verimli kullanılmasına yardımcı olacaklardır.

Sosyolojik Zaman

Bireylerin kişisel takvimlerine göre gerçekleştirdikleri faaliyetler için bir araç olarak kullanılan zaman, sosyolojik zamanı ifade eder. Bireyler arasında birlik ve beraberlik duygusunu güçlendirdiği gibi bireylere birlikte yaşama, bir gruba ait olma üzüntü ve mutluğunu yaşatır. Örnek olarak, bireyleri bir araya getiren doğum günü, bayram ve törenler verilebilir.

Gün, ay, yıl gibi bireyleri bir araya getiren belirlenmiş zaman dilimleri sosyolojik açıdan önemli bir yer tutmaktadır. Bireylerin birlikte yaşama ve birlikte ortak duyguları paylaşmaları açısından bu zamanlar önemli rol oynamaktadır.

Kaynak: Zaman Yönetimi İle Yöneticinin Kişisel Performans İlişkisi: İstanbul Tekstil Sektöründe Bir Araştırma, Cemil Doğutekin, 2015. Sayfa: 4-7