X Kuşağı, Y Kuşağı ve Z Kuşağı

X Kuşağı (1965-1979)

X Kuşağı 1965-1979 yılları arasında doğan insanlar için kullanılan tabirdir. X kuşağında doğan kişiler, teknoloji ve enformasyona yatkın, girişimci ruhlu amaca dönük ve bağımsız bireylerdir.

Bu neslin yaşadığı dönemlerde iki kere finansal gerilemeler yaşanmıştır. Bu sebeple birçok aile, ekonomik dengeleri sağlayabilmek adına ailedeki diğer fertler de birlikte çalışma hayatına girmek zorunda kalmıştır. Bu sebeple, X neslinde bağımsız ve özgür karakterli bir görüntü vardır. X kuşağının çocukları evlerine kendi başlarına döner ve komşularından evlerinin anahtarlarını alarak eve girerlerdi. Kendi kendilerine eğlenir ve kardeşlerinin sorumluluklarını alırlardı. Hatta ebeveynleri için yemek hazırlayan ve evin bazı işlerini yürüten bir kuşaktır. Etraflarında ebeveynlerini bulamayan çocuklar genellikle sosyal hayatlarına önem verirler ve oldukça sıkı dostluklar edinirlerdi. Ailelerinden öğrenmelerini gerektiren bir çok bilgiyi çevrelerine danışarak öğrenirlerdi. Aile kurumunun değiştiği bir dönem olması sebebiyle bu dönemi çocuk bağımsızlığının hat safhada olduğu bir dönem olarak görebiliriz.

Bu dönemde Televizyonlar ve radyolar oldukça önemli bir yerdedir. Dünya olaylarının takip edildiği, ülke meselelerinin takip edildiği ve kritize edildiği dönemlerdir. Dolayısıyla insanların apolitik olmadığını politik tutumlardan bağımsız olmadıklarını söyleyebiliriz.

X kuşağının özelliklerine baktığımızda, bu dönemde ekonomik krizler oldukça etkili olmuştur. “68 Kuşağı” akımlarının yaşandığı bu dönemde Türk üniversitelerinde siyasal kargaşalar hat safhada olmuştur. Sağ-sol davaları artarken, insanlar ister istemez belli bir politik iklimin içerisine girmiştir. Bu dönemde ekonomik krizlerin dışında askeri darbeler de x kuşağı insanının bakış açılarını ve politik tutumlarına oldukça etkili olmuştur.

Bu dönemin kritik noktalarından bir tanesi de kadınların iş hayatına girmesidir. Daha iyi, daha müreffeh bir yaşam tarzı için çok çalışmak ve az çocuk yapmak gibi bir yaklaşım oluştu. Maddi unsurlara ve ekonomiye odaklandılar ve bireyci bakış açıları gelişti. Boşanmalar bu dönemde ortaya çıktı ve uyuşturucu vb. çeşitli kötü alışkanlıklar bu dönemlerde yaygınlık göstermeye başladı.

X kuşağı; finans, aile ve sosyolojik açıdan güvensiz bir ortamda yetişti. Ebeveynlerin çalıştığı, çocuklara olan ilginin azaldığı bu dönemlerde aile kurumu klasik Türk aile yapısından ilk defa ayrışmaya başladı.

X kuşağına mensup olan kişilerin çeşitli karakteristik özellikleri şunlardır: Sadık, kanaatleri ve özgüvenleri yüksek, otoriteye saygılı ve ayrıca yasa ve kurallara ciddiyet gösteren eğilimler göstermişlerdir. Son olarak bu kuşağın üyeleri kendi ekonomik özgürlüklerine kavuşmaları açısından hayatlarında daha özgür ve bağımsız bir tavır içerisindedir.

Saygınlık, statü, yüksek ekonomiye sahip olma, sosyalleşme gibi kavramlar bu kuşağın arayışı içerisinde olduğu kavramlardır.

Y Kuşağı (1980-1994)

Y kuşağı, 1980-1994 yılları arasında doğan kuşağı kapsamaktadır. Y kuşağı doğumların yüksek bir oranda arttığı bir kuşaktır ve en geniş nüfuslu kuşak olma özelliğine sahiptir.

Y kuşağı insanları, çocuk, aile ve toplumsallığın öneminin anlaşıldığı ve öneminin arttığı bir dönemde dünyaya gelmeleri açısından, kendinden önceki kuşaklara nazaran daha rahat ve müreffeh bir yaşam alanında büyümüşlerdir. Y kuşağının ebeveynleri, yüksek boşanmalara rağmen, çocukları aile kurumunun merkezinde gördükleri için çocuklarıyla yakından ilgilenmiştir. Oldukça korumacı bir karakter barındıran ebeveynler, çocuklarıyla ilgili alacakları kararı çocuklara bırakmak yerine kendi başlarına belirleme yolunu izlemiştir. Çocukların günlük rutinleri, alacakları kararları, sosyal hayatı ve aktiviteleri yakından takip edip, onlarla ilgilenmiştir. Y kuşağının bireyleri, hayatlarının her alanında aileden destek görürler. Olumlu-olumsuz tüm durumlarında aile destekleri arkalarındadır ve bu sebeple güven duygusu içerisindedirler. Bu güven duygusu Y kuşağına her şeyi başarabilecekleri duygusu kazandırmıştır.

Y kuşağı popüler kültür ve moda anlamında birçok değişikliğe yakınan şahit olmuşlardır. Çok kanallı televizyon dönemi, Y kuşağıyla başlamıştır bu sebeple değişimlerin her türlüsünün fark edildiği bir dönemdir. Devlet kontrolünün kalktığı, çok kanallı bir yayın dünyasının olduğu bu dönemde batılı akımlar hayatlarımıza girmiş; giyimden, yeme içme kültürüne ve hatta hayatla ilgili değerle kadar sirayet etmiştir. Dünyanın geneline bakıldığında bu dönemde benzer popüler akımlardan her kültür etkilenmek durumunda kalmıştır. Sonuç olarak Televizyon yayınları, Y kuşağının hayatında büyük tesirler bırakan bir dönemin ürünüdür.

X kuşağına göre daha farklı bir ortamda yaşayan Y kuşağı, buna bağlı olarak çok çeşitli karakteristik özelliklere sahip olmuşlardır. Bu özelliklerden bazılarını şöyle özetleyebiliriz:

• Aile kurumunda birlik vardır ve ilişkiler yüksektir.
• Anne ve babalarına hayranlık duygusu beslerler.
• X kuşağına göre çok daha anlayışlı ve naziktir.
• İnsanlara ve doğaya karşı daha saygılıdır.
• İstişare etmeyi severler kararları çoğu zaman tek başına almamaya dikkat ederler.
• Her şeyin önceden planlanmış olmasına alışmışlardır ve bu yönde beklentileri vardır.
• Enformasyona açık ve iştahlıdırlar
• Yüksek kariyer hedefleri belirlerler ve idealistlerdir.

Y kuşağının yetişkinliğine dair bazı özellikler ise şunlardır: Özgürlüklerine düşkün oldukları kadar ailelerine bağlıdır. Otoriteyle aralarında mesafe vardır. Katı kurallardan hoşlanmazlar. Kolay tatmin olmazlar. Beklentileri yüksek ve rahatlarına düşkündürler. Teknolojinin her türlüsüne meraklıdırlar. Yeniliğe ve değişime oldukça açıktırlar. İnternet ve sonradan hayatlarına giren sosyal medyaya adapte olmuşlardır. Hızı ve iletişimi oldukça benimserler. Tüketim odaklı olmaları yönüyle de bir önceki neslin üretim odaklı olmasına taban tabana zıttırlar.

Z Kuşağı (1995-2010)

1995-2010 yılları arasında doğan bu kuşağa “İndigo” kuşağı denmektedir. Kristal çocuklar ve internet kuşağı isimleri de sıklıkla zikredilmektedir. Bu kuşağın mensupları klasik oyuncaklar yerine teknolojik ağırlıklı oyuncaklar kullanmışlardır. Tablet, bilgisayar, akıllı telefon ve oyun konsolları gibi imkânlarla büyümüşlerdir. Dolayısıyla hayatlarının büyük bir kısmını teknolojik imkanlarla idame ettirmektedirler.

Kuşaklar arasında psiko-motor becerileri en fazla gelişmiş olan kuşak Z kuşağıdır. Aynı anda birçok farklı konuyla ilgilenmekte ve yeteneklerini çeşitli alanlara odaklayabilmektedir. Bu özelliğe benzer bir özellik Y kuşağında da gelişmiştir ancak Z kuşağı bu konuda bir adım ileridedir.

Yaratıcılığa imkân sağlayan ve esneklik barındıran her türlü etkinliği benimseyen kuşak üyeleri çeşitli özellikler geliştirmişlerdir. Örnek olarak hafızaları oldukça kuvvetlidir.

Çevreye duyarlı ve teknolojik gelişmelerinin takipçisi olan bu kuşak, sosyal olgularla çok fazla ilgilenmemektedir. Dolayısıyla apolitik ve geçici akımlara kapılabilecek mizaçtadırlar. Yapılan araştırmalara göre bu kuşağın iş yaşamına girmesiyle birlikte birçok iş olgusunun ve tanımının da değişim göstermesi öngörülmektedir. Y kuşağından daha fazla hıza ve konfora bağlı olmaları açısından çalıştıkları ortamlarda da arayışları hız ve konfor olmuştur. Bu kuşağın öne çıkan bir yönü de çoklu iş yeteneklerinin olmasıdır. Birçok alanda beceri ve kabiliyet geliştiren bu nesil, olayları oldukça geniş perspektiften değerlendirmektedir.

Bu kuşak bürokratik, hiyerarşik kategorilere sıcak bakmamaktadırlar dolayısıyla yaşantıları içerisinde tahakküm altında olmaktan rahatsızlık duyarlar.

2012 yılında Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre Z kuşağının çeşitli talepleri şunlar olmuştur:

• Amerika’daki çocukların %31’i yılbaşı hediyesi olarak İPAD istemiştir.
• Kızların %20’si online alışveriş sitelerinde gezmektedir.
• Cep telefonu kullanım yaşı oldukça düşmektedir. 12 yaşındaki kızların %65, 13-15 yaşındaki kızların ise %79 cep telefonu kullanmaktadır.
• Gençlerin %46’sı televizyonda izleyeceği şeyleri önceden belirlemekte ve sosyal medyadaki önerilere başvurmaktadır.
• Çocuklar bilgisayar ve telefon teknolojilerinden uzak kaldıklarında üzülmektedirler.

Bir sonraki yazımızda Alpha kuşağını ele alacağız, iyi okumalar dileriz.

Yazımızda kullandığımız kaynaklar şu şekildedir: