Egitimyonetimi.org satışa sunulmuştur. İletişime geçmek için tıklayınız

Kitap: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Eğitim Yönetimi

Kitaplar • 5 sene önce

Kitap Adı: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Öğretmen Yetiştiren Kurumlarda Eğitim Yönetimi ve Denetimi
Yazar: Dr. Seyit TAŞER
Yayınevi: Pegem Akademi, 2017

“Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nin son yüzyılı içinde, modernleşme sürecinde, eğitim hizmetlerini yaygınlaştırabilmek maksadıyla açılmış olan öğretmen yetiştiren kurumların (Darülmuallimin ve Darülmuallimat) eğitim yönetimi ve denetimi ele alınmıştır. Türk ve Müslüman halkın çok düşük olan

genel okuryazarlık seviyesini ve bilgi düzeyini yükseltmek, çevreyi, toplumu, olayları ve dünyayı daha iyi anlamasını ve algılamasını kolaylaştırmak, ülkedeki gelişmelerden haberdar olmasını sağlamak maksadına yönelik olarak okullaşma oranının artırılmasına çalışılmıştır. Bunu gerçekleştirebilmek için de her şeyden önce öğretmene ihtiyaç vardır. Öncelikle eğitim imkânlarından çok az yararlanabilen taşra halkına eğitim hizmeti verebilmek için öğretmen yetiştirecek kurumlara ihtiyaç duyulmuştur.

Öğretmen yetiştiren kurumların, Osmanlı Devleti’ndeki yapısı ve işleyişi hakkında az sayıda çalışma yapılmıştır. Ancak, öğretmen yetiştirme konusu oldukça kapsamlı olup, çalışmamızda bu kurumların taşradaki durumu, yönetim ve denetimleri derinlemesine incelenerek eğitim tarihimizin aydınlatılması ve konunun günümüz eğitim ve öğretmen yetiştirme sistemi ile karşılaştırmalı olarak ele alınması amaçlanmıştır.

Bu çalışmada, Osmanlı ülkesinin hemen her tarafında açılmış olan öğretmen okullarının eğitim yönetimi ve denetimi yani ders ve müfredat programları, öğretmen ve öğrenci sayıları, sınıf geçme ve disiplin durumları, okulların fiziki yapıları, ders araç gereçleri, okulların mali yönetimleri, okul yöneticilerinin mahalli ve genel yönetimle ilişkileri ele alınarak incelenmiş, teftişle ilgili uygulamalara ve bu konuda dikkat edilen noktalara değinilmiştir.

Tanzimat döneminde ilk defa olarak İstanbul’da açılan erkek öğretmen okulundan sonra Darülmuallimin-1848) takip eden yıllarda, İstanbul dışındaki şehirlerde de darülmuallimin açılmaya başlamış ve Osmanlı Devleti’nin Anadolu, Balkanlar, Ortadoğu bölgelerindeki şehirlere yayılmıştır. Kız öğrencileri okutmak için de darülmuallimat adıyla kız öğretmen okulları kurulmuştur.

Sayıları zaman içerisinde değişmekle beraber, Osmanlı Devleti’nin farklı bölgelerinde kırk civarında merkezde darülmuallimin açılmıştı. Cumhuriyetin ilk yıllarında ise, belli merkezlerde toplanan darülmuallimin ve darülmuallimatlar ile eğitim hizmetleri yürütülmüştü.

Çalışmada temel kaynağımız arşiv belgeleridir. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde (BOA) yapılan araştırmada, öğretmen okullarının kuruluşu ve diğer hususlarla ilgili nizamnameler ve talimatnameler yanında, okul idaresi ile maarif idaresi arasında yürütülen her çeşit yazışma, ders, sınav ve sınıf geçme ile ilgili belgeler, mali konularla ilgili ödeme emirleri, ders araç gereçlerinin temini ile ilgili yazışmalar, teftiş ve denetimle ilgili soruşturma evrakı vb. belgelere ulaşılmış ve bunlardan yararlanılmıştır. Bunun yanında, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde (BCA) çalışmalar yürütülmüştür.

Araştırmamızda vilayet salnameleri, maarif salnamesi ve takvim-i vekayi gibi kaynaklardan da yararlanılmıştır. Ayrıca, konuyla ilgili akademik çalışmalar aranmış, yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri incelenmiştir. Öğretmen okullarının kuruluş ve işleyişi ile ilgili çeşitli araştırmacılar tarafından yazılan tetkik ve telif eserlere bakılmıştır.

Çalışmamızda imlâ bakımından, kelimeler günümüzdeki şekliyle yer verilmiştir. Tırnak içerisinde gösterilen alıntılarda da, kelimelerin günümüzdeki kullanımı tercih edilmiştir. Darülmuallimin ve muallimatların İstanbul dışındaki merkezlerde açılanları ile ilgili olarak belgelerde genellikle taşra ifadesi kullanıldığı için, taşra darülmuallimin ve darülmuallimatları tabiri kullanılmıştır.

Doktora tez konusu seçiminde ve çalışmanın her aşamasında yardımlarını gördüğüm danışman hocam Prof. Dr. Durmuş Yılmaz’a teşekkür etmek istiyorum. Ayrıca tez çalışmam süresince tavsiye ve yönlendirmelerinden çok yararlandığım değerli hocalarım ve tez izleme komitesi üyeleri Prof. Dr. Cezmi Eraslan ve Prof. Dr. Bayram Ürekli’ye katkılarından dolayı teşekkürü bir borç bilirim. Gerekli belgelerin temininde yardımlarını gördüğüm Başbakanlık Osmanlı Arşivi çalışanlarına; tez çalışmama maddi destek sağlayan Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü’ne (BAP) de teşekkür ediyorum. Bu çalışmanın, Osmanlı Devleti’nin son yüzyılı ile ilgilenenlere ve eğitim tarihi alanında çalışanlara yararlı olacağını ümit ediyorum.”

Seyit TAŞER

💬 Yorumlar
Ali Yalçınkaya için bir cevap yazın Cevabı iptal et

  1. Ali Yalçınkaya
    6 sene önce

    Sipariş verdim. Tavsiyeniz için teşekkür ederim. Güzel kitaplarla tanıştırıyorsunuz.