Okul Profili Nedir?

Okul profili kavramı son zamanlarda Milli Eğitim camiasının gündeminde yer alan bir konu. Bakan Ziya Selçuk, Okul Profili tanıtım toplantısında gelecek yol haritasına dair çeşitli açıklamalar yaptı:

“İzlenecek yeni yol haritasıyla tek tek her bir okulun kanıta dayalı verisinin ortaya koyularak, okulun kendisini nerede ve nasıl göreceğini izleyebilme imkanı olacağını vurgulayan Selçuk, amaçlarının rekabet değil, her okulun kendi imkanlarının geliştirilmesi olduğunu dile getirdi.”  Kaynak: https://www.haberler.com/meb-den-okul-profili-degerlendirme-calismasi-11831538-haberi/

Bu konuyla ilgili yayınlanan bir tez  çalışmasının bazı bölümleri paylaşmak isteriz, Okul Profili mantığının, arka planını anlamak açısından oldukça önemlidir.

Eğitim sistemlerinin başarısının göstergesi konumunda olan okullar, güçlü bir eğitim sisteminin oluşmasında oldukça stratejik bir role sahiptir. Okul, aynı zamanda toplumun eğitim taleplerinin ve öğrencilerin öğrenme ihtiyaçlarının karşılandığı yerdir. Okulun en belirgin ve açık özelliği, girdisinin insan olmasıdır. Çevresindeki örgütleri etkileyen ve bu örgütlerden etkilenen okullar, içinde bulundukları çevreye eğitimin insan gücü sağlamaları bakımından özel bir konumda bulunmaktadırlar (Bursalıoğlu, 2005). Bu açıdan bakıldığında; okulların temel görevleri aynıdır ancak her okul tektir ve kendine özgü bir yapısı vardır (Baştepe, 2009). Bu nedenle okulların başarısı değerlendirilirken, okullara ve çevrelerine özgü sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel özelliklerin dikkate alınması gerekmektedir.

Topluma liderlik eden kurumların en başında gelen okullar, hızlı değişime ayak uydurmak zorundadırlar. Çünkü okullar, eğitim sisteminin kilit noktasını oluşturmakta ve eğitim sisteminin üretim işlevini üstlenmektedirler. Eğitim sisteminin başarılı olması, sistemin temelini oluşturan okulların başarılı olmasına bağlıdır (Aytaç, 2013). Her ulus kendi değerlerini yeni nesillere aktarmak ve belirledikleri amaçlara ulaşmak için okullardan faydalanmaktadır. Okulun amaçları, eğitimin amaçları doğrultusunda belirlenir. Eğitimin amaçlarını gerçekleştirmeye hizmet eden okulların, hızlı değişen çağa ayak uydurarak yenilenmesi ve sürekli bir gelişim süreci içinde bulunması gerekmektedir. Toplumsal gelişimin lokomotifi olan okulların, toplum içindeki değerini koruyabilmesi ve belirlenen eğitim amaçlarına ulaşabilmesi etkili olmalarına bağlıdır. Okulların etkililiği genel olarak, belirlenen amaçlar doğrultusunda nitelikli bir eğitim hizmeti sunulması ve ihtiyaç duyulan ve amaçlanan nitelikte bireylerin yetiştirilmesi doğrultusunda belirlenmektedir. Elbette okulların bu işlevleri kapsayacak şekilde etkili olabilmeleri, toplumun ve okul çevresinin özelliklerine ve sürekli değişen ihtiyaçlarına duyarlı olmasına bağılıdır.

Evers ve Bacon (1994) etkili okulların özellikleri arasında; güvenli ve düzenli bir çevrenin ve okul-aile ilişkilerinin yer aldığını belirtmiştir. Şişman (2013) ise, etkili okulların çevre ve aile ile ilişkiler konularında ortak özelliklere sahip olduğunu ifade etmiştir. Bu nedenle okul çevresinin ve ailelerin profilleri, okulların etkililiği açısından analiz edilmesi gereken bir unsur olarak ortaya çıkmaktadır. Bu şekilde okul çevresi ve ailelerle kurulabilecek iletişimin ve etkileşimin niteliğinde gelişme elde edilmesi sonucunda, okul çıktılarının niteliğinde de gelişme gözlenebilecektir. Kuşkusuz okul çevresinin özellikleri kapsamında öncelikle değerlendirilmesi gereken, öğrenci velilerinin sosyo-ekonomik özellikleridir. Velilerin sosyo-ekonomik özelliklerinin bilinmesi, velilerle kurulacak olan işbirliklerinin daha etkili olmasını ve öğrenci başarısının artmasını sağlayabilecektir. Düşük gelirli ailelerden gelen ve sosyal açıdan dezavantajlara sahip öğrencilerin, akademik başarısızlık yaşamaları daha muhtemeldir. Bu öğrenciler için aileden ve okuldan kaynaklanan birçok dezavantaj bir araya geldiğinde, öğrenci başarısı üzerinde daha büyük bir toplu etki oluşmaktadır (Sammons, 2006)

Okulların etkililiğinin sağlanmasında yönetici, öğretmen, öğrenci ve veli özelliklerinin yanı sıra okul çevresinin sahip olduğu özellikler de etkililik üzerinde belirleyici olabilmektedir. Özellikle okulların ve okul çevresinin sosyo-ekonomik durumları, etkili okul değişkenlerinin işlevselliğini belirleyerek eğitim ve öğretim çıktılarının kalitesini etkileyebilmektedir. Bir başka deyişle yönetici, öğretmen, veli ve öğrenci özellikleri okul ve okul çevresinin sosyo-ekonomik özelliklerini yansıtarak farklı okul profillerinin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bu noktada farklı sosyo-ekonomik özelliklere sahip okulların etkili okul bağlamında aynı niteliklere sahip olmasını beklemek pek gerçekçi görünmemektedir. Sosyoekonomik faktörler, doğrudan olduğu gibi diğer okul değişkenleri üzerinden dolaylı olarak da okul başarısını etkileyebilmektedir.

Kaynak: Düşük Ve Yüksek Sosyo-Ekonomik Düzeydeki (Sed) Okullara Yönelik Etkili Okul Profilinin Belirlenmesi, Şefaat Güner, 2018, Yüksek Lisans Tezi