Locke’un Amaç Kuramı

Locke tarafından geliştirilen amaç kuramında, çalışanların davranışlarının temelinde bilinçli amaç ve kararların olduğu ve çalışanın belli bir amacı varsa ona ulaşıncaya kadar çalışacağı ortaya konmuştur. Buna göre, kuram, özendiriciler, amaç ve performans ilişkisine dayanmaktadır. Kurama göre amaç belirleme süreci beş kademede gerçekleşmektedir. Çalışanların amaçlarının belirlenmesi, işletme içinde etkileşime geçiş, yöneticilerin ve çalışanların amaçlarının özelliklerinin anlaşılması, gerekli düzenlemelerin yapılması ve amaçların değiştirilmesi ya da kontrol edilmesidir (Can, Aşan Azizoğlu ve Miski Aydın, 2015: 117). Aşağıda Locke’un amaç kuramı gösterilmektedir.

Şekil 2.11 incelendiğinde bireylerin iş doyumunun oluşması için öncelikle işyerinin amaçlarını değerlendiren çalışanların gözlemleri ile oluşturdukları algılamada belli bir sonuca varmaktadırlar. Çalışanların yargılarının ve duygularının oluşması ile çevresel değerlendirmeden sonra amaçlar belirlenir. Böylece amaçlara ulaşabilecekleri davranışları benimseyen çalışanlar bu amaçlara ulaşıp ulaşamayacaklarına göre iş doyumlarını belirlemektedir (Özkalp ve Kırel, 2016: 290). Locke’un amaç belirleme kuramına göre insanların sosyal çevrelerini yorumlaması ile kendi değer yargılarına uygun değerlendirmede, saptadıkları amaçlar, onların iş doyumu düzeylerini belirlemektedir. Çalışanların uzun vadeli ve ulaşılması zor amaçlar belirlemesi daha yüksek performans isteyeceğinden iş doyumları daha yüksektir. Daha kolay amaçlar ise iş doyumunu olumsuz olarak etkileyebilir. Bu amaçlar ile birlikte kurumun özendiriciler ile çalışanların niyetlerinin etkilenmesi de iş doyumunu arttırmaktadır (Topaloğlu, 2019: 1).

Kaynak: Öğretmenlerin Mesleki İmajlarının İş Doyumlarına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, 2019: Hüseyin Onur Cansız