Egitimyonetimi.org satışa sunulmuştur. İletişime geçmek için tıklayınız

İş Doyumunun Özellikleri

Eğitim • 4 sene önce

İş doyumu ile ilgili ilk çalışmalar 1930’lu yıllara dayanmaktadır. Çağdaş yönetim ve insan kaynakları anlayışının başlaması ile birlikte insan faktörünün işletmeler açısından önemi daha da anlaşılmış ve verimlilik artışının temel alanı olarak kabul edilmiştir. İşletmelerin sahip olduğu insan kaynağının öne çıkması ile birlikte sosyal bir sistem olan işyerinde çalışanların kendilerini daha iyi hissetmeleri verimlilik ve sosyal faktörlerle açıklanmaya başlamıştır (Koçel, 2010: 236). Bu nedenle iş doyumu, örgütsel davranış, endüstri psikolojisi, işletme ve davranış bilimlerinin ana konusu olarak bir işletmede çalışan insanların iş performansı, örgütsel bağlılık, örgütsel adalet, devamsızlık ve işten ayrılma gibi işle ilgili davranışlarla arasındaki ilişkiler incelenmeye başlanmıştır (Bowling ve Hammond, 2008: 64). İş doyumuna yönelik yapılan araştırmalar 1960’lı yıllarda hız kazanmaya başlamıştır. Motivasyon kuramlarının çalışanların iş tatmini açıklamaya ilişkin olarak kullanılması ile birlikte işletmelerde sosyal faktörlere yönelme başlamıştır. Bu anlamda iş doyumu araştırmaları çalışanların nasıl daha mutlu ve verimli olması gerektiğine odaklanmış ve iş doyumuna yönelik çalışmalar artmıştır (Kantar, 2010, 20-21). Günümüzde çalışanlara yönelik yapılan araştırmalarda en fazla incelenen bir konu olarak iş doyumunun üç ana özelliği bulunmaktadır (Özkalp ve Kırel, 2016: 114):

  • İş doyumu bireyin işine karşı geliştirdiği duygusal bir tutumdur. Bu nedenle ancak sonuçlara ulaşıldığında anlaşılabilir. Dolayısıyla iş doyumunun kendisi değil çalışanın davranışlarına yansıyan yönü ile ele alınır.
  • İş doyumu hem işveren hem de çalışanlar için elde ettikleri sonuçlara göre değerlendirilir. Çalışanların beklentileri ve ihtiyaçlarının farklılaşması iş doyumlarının da farklılaşmasına neden olur.
  • İş doyumu, birbiri ile ilgili ve etkileşim içinde bulunan değerlendirmelerden oluşmaktadır. İşin niteliği, ücret, kıdem ve terfi sistemi, işyerindeki çalışma şartları ve iş arkadaşlığı bir bütün olarak iş doyumunu oluşturan unsurları oluşmaktadır.

İş doyumu bireyden bireye değişen bir özelliğe sahiptir. Bu nedenle, çalışanların beklentileri ve ihtiyaçları ile içinde oldukları duruma yönelik bilişsel değerlendirmeleri iş doyumunun belirlenmesinde öne çıkar. Ücrete odaklanmış bir çalışan yalnızca maddi kazanımları ile iş doyumuna ulaşabilirken, kariyer planlamasında yükselmek isteyen bir çalışan ise yükselmek için elinden geleni yapabilir. Bu anlamda her iki çalışan da beklentileri karşılandığında mutlu olabilir.

Ancak, işinden memnun olmayan bireylerin işten kaynaklanan sorunlar nedeniyle özel yaşamı da olumsuz olarak etkilenmektedir. Psikolojik açıdan kendisini rahat hissetmeyen bireylerin sağlıklı ilişkiler kurması zorlaşmakta ve işinde yaşadığım sorunlara odaklanmak günlük hayatın akışını da olumsuz olarak etkilemektedir (Örücü v.d, 2006:40).

Çalışanların zamanlarının büyük bir kısmını geçirdikleri işlerinde fiziksel ve ruhsal sağlıklarını etkileyen iş doyumunun en önemli özelliği, çalışanların mutlu ve daha üretici olmalarının sağlanmasıdır. Bir organizasyon içinde mutsuz olan insanların saldırgan davranışlar içinde bulunması, çalışmaya istekli olmaması ve sosyal sisteme yönelik olumsuz tutumlar içinde bulunması hem kendilerini hem de bağlı oldukları işyerini etkileyen bir yapıya sahiptir (Çetinkanat, 2000: 5, 48). İş doyumu ve doyumsuzluğu incelendiğinde aşağıdaki gösterilmektedir.

Tablo 2.1. incelendiğinde iş doyumunun en önemli özelliği çalışanların ihtiyaç ve değerlerine ilişkindir. Çalışanların işe yönelik olarak bireysel ve örgütsel düzeyde yaptıkları değerlendirme hem işin hem de işyerinin temel özelliklerini de ortaya çıkarmakta ve bu özelliklerin çalışanın beklentileri ile arasındaki uyumu nasıl etkilediğini araştırmaktadır. Bu nedenle iş doyumu tanımlanırken en etkili özellik algısal ve bilişsel süreçlerdir (Bahadınlı, 2013: 120).

💬 Yorumlar