Alderfer’in ERG Kuramı

Alderfer, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine yönelik yaptığı katkılarla İnsanların genel olarak üç ana ihtiyacı olduğunu ortaya koymuştur. Bu ihtiyaçlar aşağıda gösterilmektedir (Can, Aşan Azizoğlu ve Miski Aydın, 2015: 111):

• Varolma İhtiyaçlar (Existence): İnsanların fiziksel ve güvenliğe yönelik ihtiyaçlarını kapsamaktadır ve iş hayatından büyük ölçüde çalışma karşılında elde edilen maddi ödülleri tanımlar.
• İlişki Kurma İhtiyacı (Relatedness): İnsanların birbirileri ile iletişim içinde olması ve sosyal ihtiyaçlarını açıklamaktadır. İş hayatında bireylerin işyerindeki arkadaşları ile olan etkileşimini ifade etmektedir.
• Gelişme İhtiyacı (Growth): Bireyin kendisi ve çevresi üzerindeki etkisini arttıran ve üretim gücünü ifade eden ihtiyaçlardır. İş hayatında başarılı olma, hedeflerine ulaşma gelişme ihtiyacını karşılar.

Bu kuramda bir üst düzeydeki ihtiyaçlar karşılanmadığında çalışanlar bir alt düzeydeki ihtiyaçlara yönelir ve engellenmeyle karşılaşan çalışanlar amaçlarını değiştirerek başka bir amaca yönelebilmektedir (Özkalp ve Kırel, 2016: 286).

Şekil 2.5. incelendiğinde Alderfer’in bu ihtiyaçlar hiyerarşisini basitleştirmesinin temel sebebi Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinin gerçek hayata uygun olmadığı sonucuna ulaşmış olmasıdır. ERG kuramına göre ihtiyaçlar üç temel kategoride ele alınmaktadır.

Alderfer, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine yaptığı katkı ile hiyerarşik zincirin oluştuğunu ancak bireylerin ihtiyaçlarını gidermesi aşamasında sürekli bir gelişim oluşmadığında hiyerarşik zincirin sürekli olarak yukarı yönde hareket etmediğini göstermektedir. Çalışma hayatından bireylerin sürekli gelişmeleri engellendiğinde üç ihtiyaç aynı anda motive edici olabilmektedir (Dikici, 2005:58). Maslow’da olduğu gibi Alderfer’de de hiyerarşik bir zincir bulunmaktadır. Bu kuramda bir alt basamakta bulunan,ihtiyaç giderilmediğinde bir üst basamaktaki ihtiyacın giderilmesi ortaya çıkamaz. Ancak, Alderfer, geri çekilme olarak kurama eklediği özellikle bir üstteki ihtiyaçların giderilmesinde bir başarısızlık ya da hayal kırıklığı oluştuğunda alt kademedeki bir başka ihtiyaç tekrar ortaya çıkarak aşağı düzeydeki ihtiyaçların da doyumsuzluğa yol açmasına neden olabilmektedir. Alderfer, bireylerin ihtiyaçlarını karşılama düzeylerine uygun olarak bir alt ya da bir üst basamaktaki ihtiyaçlara aşağı yukarı yönde hareket edilebileceğini iler sürmektedir (Eren, 2017: 511).

Kaynak: Öğretmenlerin Mesleki İmajlarının İş Doyumlarına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, 2019: Hüseyin Onur Cansız